het 10-zone systeem

Ansel Adams

Ansel Easton Adams was een Amerikaanse landschapsfotograaf en milieuactivist geboren op 20 februari 1902 en overleden op 22 april 1984. Hij staat bekend om zijn zwart-witbeelden van het Amerikaanse Westen. Hij hielp bij de oprichting van Group f/64, een vereniging van fotografen die pleiten voor "pure" fotografie die de voorkeur geeft aan een scherpe focus en het gebruik van het volledige toonbereik van een foto.
Wat betreft dat toonbereik ontwikkelde hij in de jaren 1940 het 10-zone systeem.

Het 10-zone systeem

Ik had het er over in mijn vorig artikel: Kijken in zwart-wit
Het 10-zone systeem verdeelt het negatief en ook de afdruk in maximaal 10 zones: van zuiver zwart oplopend naar zuiver wit, zoals in onderstaand overzicht.

Analoog gebruik

Door een consequent te belichten, ontwikkelen en afdrukken is vooraf te bepalen hoe de contrastomvang van beeld past op het negatief en op het papier. Zo wordt een optimale print bereikt.
Men gaat uit van een contrastomvang van 10 diafragma stops in het originele beeld. Door een aangepaste ontwikkeling van het negatief kan dit aangepast worden naar 8, 9, 11 of 12 stops. Men bepaald dus reeds bij de opname hoe het negatief ontwikkeld moet worden.
Om het contrast en de belichting goed te bepalen is een spotmeter nodig, zodat elementen in het beeld precies in de juiste zone geplaatst worden.

Een beeld met een (extreem) hoog contrast wordt zo belicht en ontwikkeld dat het op het negatief vrij zacht is en zo in de donkere kamer goed te printen. Omgekeerd wordt een beeld met weinig contrast op het negatief extra lang ontwikkeld en zo omgezet naar meer contrast voor een betere afdruk.

Digitaal gebruik

Digitale camera's maken de ideeën achter het zonesysteem deels overbodig. De uitgangspunten zijn echter nog steeds bruikbaar. Zo kan gebruik van een spotmeter nog steeds inzicht geven in de helderheid van de lichtste en de donkerste partijen. Is de contrastomvang groter is dan de camera kan registreren, kan met gebruik maken van meerdere belichtingen en zo alle beeldpartijen goed worden weergegeven. Dat bekomen we door HDR-fotografie. In dit verband kennen we ook het fenomeen 'op rechts belichten'.

Vind je dit artikel waardevol of heb je vragen of andere ervaringen?  Je kan het mij laten weten door een reactie te plaatsen. Je email-adres is verplicht, maar het wordt niet getoond op de website.

plaats een reactie